گزارش كارت خوب؛
جولان روسیه و تركمنستان در بازار گاز پاكستان
به گزارش کارت خوب با وجود قرارداد صادراتی گاز ایران و پاکستان و ارزان بودن گاز ایران برای پاکستان نسبت به سایر مبادی، اما بازار گازی پاکستان در غفلت ایران تبدیل به جولانگاه روسیه و ترکمنستان شده است.
به گزارش کارت خوب به نقل از مهر، افزایش تولید گاز، یکی از ثمرات توسعه و تکمیل میدان گازی پارس جنوبی است. هرچند ایران میادین گازی دیگری هم دارد که توسعه ندادن آنها طی سالهای گذشته، یکی از انتقاداتی بوده که به وزارت نفت وارد است. به قول کارشناسان سهم عمده ای از سبد گازی کشور به میدان گازی پارس جنوبی وابستگی دارد که همین مساله باعث افزایش حساسیت استراتژیک این ابر میدان گازی برای کشور می شود. ازاین رو در وهله نخست توسعه متوازن میادین گازی می تواند همچون اولویت های وزارت نفت دولت سیزدهم قرار گیرد. البته این توسعه و افزایش تولید به معنای بی توجهی به اجرای سیاست های مدیریت مصرف نیست، بلکه بهره برداری و برنامه ریزی برای ایجاد ارزش افزوده حداکثری به حساب می آید.
صادرات گاز، یکی از اقداماتی است که شاید از نظر تخصصی در پله نخست ایجاد ارزش افزوده قرار داشته باشد، اما علاوه بر ارزآوری، نقش مهمی در ایجاد روابط استراتژیک ایران با همسایگان خود دارد. از سویی دیگر میتوان پروژه هایی را هم در خاک ایران و هم در خاک مقصد صادراتی برای ایجاد ارزش افزوده بیشتر از این گاز، تعریف کرد. طرح های پتروشیمیایی، نیروگاهی و...
یکی از مقاصد صادرات گاز ایران پاکستان است که جمعیتی بالغ بر ۲۰۰ میلیون نفر دارد. کشوری پهناور و در حال توسعه که بی گمان در آینده بسیار نزدیک نیاز آن به گاز برای توسعه صنعتی و خانگی، رقم قابل توجهی است.
سرنوشت خط لوله صلح چه شد؟
صادرات گاز ایران به کشورهای هند و پاکستان در دهه ۶۰ شمسی کلید خورد و قرار بود در ابتدا گاز ایران از راه خط لوله دریایی به هند صادر شود که بعد از ارزیابی های مجدد، قرار شد پاکستان هم وارد این قرارداد شده تا به واسطه صادرات گاز ایران به هند و پاکستان، مشکلات سیاسی اسلام آباد و دهلی نو هم کاهش پیدا کند. با توافق سه کشور نام این خط لوله، «صلح» نام گرفت و مذاکرات برای تبدیل این ایده به قرارداد، جدی تر شد. سه دهه مذاکره برای امضای قرارداد با انصراف هند همراه شد تا خط لوله صلح به خط لوله ایران – پاکستان یا IP تغییر نام دهد.
هندوستان که به علت فشارهای آمریکا از این قرارداد کنار کشید مبحث حق ترانزیت (انتقال) را بهانه کرد و در بهمن سال ۱۳۸۵ اعلام نمود برای حضور در این خط لوله ۷ میلیارد دلاری، حاضر نیست در جلسات سه جانبه شرکت نماید و خودش این مشکل را با پاکستان برطرف می کند، اما در نهایت رسماً تحریم های آمریکا را عامل کناره گیری از این پروژه اعلام نمود.
با این وجود، مذاکرات فشرده ایران و پاکستان منجر به امضای قرارداد رسمی میان دو کشور شد که به قول مطلعین از نظر قیمتی، نزدیک به قیمت صادرات گاز به ترکیه بود. ۱۵ خرداد ۸۸ بود که قرارداد صادرات گاز به پاکستان میان دو کشور امضا و در تاریخ ۲۱ اسفند ۹۱ عملیات اجرایی راه اندازی خط لوله گاز ایران به پاکستان شروع شد.
تلاش آمریکا برای گوشه نشین کردن گاز ایران
بر اساس این قرارداد، ایران متعهد می شد روزانه ۲۱.۵ میلیون متر مکعب گاز به پاکستان تحویل دهد که قابلیت افزایش به ۳۰ میلیون مترمکعب در روز را دارد. خط لوله ای که گاز را به پاکستان می برد، خط لوله هفتم سراسری است که از عسلویه شروع شده و به شرق کشور می رود. این خط لوله در ایرانشهر، از شمال به دو خط لوله فرعی به زاهدان و زابل تقسیم شده و از جنوب هم به دو انشعاب بندر چابهار و نقطه صفر مرزی تقسیم می شد.
جواد اوجی، مدیرعامل وقت شرکت ملی گاز ایران در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشته بود: در تاریخ ۳۰ تیر ۱۳۹۲، نصب بیشتر از هزار کیلومتر خط لوله گاز صادراتی انجام شده و تنها کمتر از ۲۵۰ کیلومتر باقی مانده بود که با تغییر دولت همه چیز تغییر نمود.
اواخر سال ۹۱ که عملیات ساخت خط لوله آغاز شد، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا مسئولیت راه اندازی این خط لوله از ایرانشهر تا نقطه صفر مرزی را شروع کرد که با روی کار آمدن دولت یازدهم، تصمیم گرفته شد این عملیات متوقف شود. بیژن زنگنه، وزیر نفت در آن زمان گفت پاکستان پولِ پرداخت گاز را ندارد و راه اندازی این خط لوله به مصلحت نیست. این در شرایطی است که طبق قرارداد رسمی و قابل استناد در داوری، ۱۰ دی سال ۱۳۹۳ روز آغاز صادرات ایران به پاکستان بود و درصورتیکه هر یک از طرفین نمی توانست به تعهد خود پایبند باشد، طرف دیگر می توانست به داوری شکایت کرده و غرامت دریافت کند.
در همین حال، آمریکایی توسط عربستان، دست به کار شدند تا حلقه تجارت گاز ایران را تنگ تر کنند. در ابتدا عربستان، نفت و قطر گاز مایع با تخفیف در اختیار پاکستان قرار می داد. این در شرایطی است که به قول کارشناسان گازی، قیمت گاز صادراتی ایران به پاکستان حدود ۳۰ درصد ارزان تر از گاز مایع است. به همین موازات تلاش ها برای تأمین گاز پاکستان از راه ترکمنستان، شروع شد. بدین سان خط لوله ای بنام تاپی (ترکمنستان – افغانستان و پاکستان) با هدف گازرسانی به افغانستان و پاکستان که بازارهای در حال توسعه با جمعیت قابل توجهی هستند، کلید خورد.
پاکستان، بازاری در حال توسعه
پاکستان نیاز قابل توجهی به گاز دارد که دامنه این نیاز در آینده نزدیک گسترده تر می شود و روشن است که پاکستان به جهت اینکه اقتصاد و البته فضای سیاسی آرامی داشته باشد بی گمان شاخصهای اقتصادی خویش را باید تقویت کند و اساسا هم برای این تقویت هزینه می کند. پس وقتی پاکستان توان مالی سرمایه گذاری و پرداخت هزینه گاز دریافتی از ترکمنستان را با وجود بالاتر بودن هزینه آن نسبت به گاز ایران دارد، با استناد این موضوع، می تواند هزینه گاز دریافتی از ایران را هم بپردازد، بدین سان گزاره وزیر نفت ایران درباره اینکه پاکستان نمی تواند هزینه گاز و راه اندازی خط لوله را بپردازد، قابل اتکا نیست.
این در حالی است که اخیرا خبرگزاری راشاتودی به نقل از وزیر امورخارجه روسیه اعلام نمود که با عنایت به روزافزون بودن نیاز پاکستان به گاز و کمبود بیشتر آن در آینده نزدیک در این کشور، روسیه می تواند گاز طبیعی مایع شده خویش را به بازار این کشور عرضه نماید.
به گفته این مقام روسی ساخت خط لوله گاز «پاکستان استریم» که پیشتر با عنوان پروژه شمال به جنوب از آن یاد می شد، نقش مهمی در تعمیق روابط دو کشور دارد.
ساخت خط لوله ۱۱۰۰ کیلومتری پاکستان استریم مهم ترین پروژه همکاری انرژی دو کشور است که مسکو و اسلام آباد در سال ۲۰۱۵ برای ساخت آن به توافق رسیدند. ظرفیت انتقال گاز این خط لوله ۱۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب در سال است. وزیر امورخارجه روسیه اعتقاد دارد تمام مسائل باقی مانده مربوطه در آینده نزدیک حل شده و این پروژه بدون تأخیر راه اندازی می شود.
گاز ایران، ارزان تر از تمامی مبادی / کوشش برای سهم گیری بیشتر در بازار پاکستان
بنابراین کمبود گاز و نیاز روزافزون پاکستان به گاز و از طرفی وجود توان مالی پاکستان برای پرداخت هزینه های گازی خود، دو گزاره قطعی به حساب می آید. این در شرایطی است که دریافت گاز از ایران به علت سهل العبور بودن مسیر راه اندازی و همینطور نزدیکی که با ایران دارد، هزینه تمام شده کمتری از هر مبدا دیگری برای پاکستان دارد.
حال باید پرسید دلیل اینکه طی ۸ سال قبل این قرارداد صادراتی گاز که قرار بود سال ۹۳ ثمردهی داشته باشد، اجرایی نشده است، چیست؟ این موضوعی است که بارها از وزارت نفت پرسیده شده است و هربار هم پاسخ هایی عرضه کرده اند که از نظر تخصصی و منطقی کافی نیست. به نظر می آید یکی از اولویت های دارای ضرب الاجل برای دولت آینده تکمیل این پروژه و کلید خوردن صادرات گاز به این کشور باشد تا از دور خوردن گاز ایران توسط ترکمنستان و روسیه جلوگیری شده و ایران بتواند سهم حداکثری را در بازار گاز پاکستان از آن خود کند.
منبع: goodcard.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب