پایان حکومت دلار بر معاملات جهانی چگونه رقم می خورد؟
به گزارش کارت خوب، خراسان رضوی یک کارشناس روابط بین الملل با تأکید بر این که در آینده نزدیک شاهد کم رنگ شدن نقش دلار در معاملات جهانی خواهیم بود، اظهار داشت: بدنبال ایجاد کنسرسیومی از کشورهای صنعتی، تکنولوژیک، مصرف کننده و فروشنده مواد خام، بسته های جهانی جهت کنار گذاشتن دلار و مشخص کردن ارز تعیین کننده نرخها شکل می گیرد که برای دور زدن تحریم ها و شکوفایی اقتصادی ایران نیز کمک کننده است.
داریوش پایسته در گفت و گو با ایسنا درباب حذف تعیین کننده ترین ارز جهانی از معاملات کشورها اظهار داشت: مسئله مبادله کالا توسط ارزی که برای خود کشورهای فروشنده و خریدار نباشد از همان زمان جنگ جهانی دوم که سلطه طلا به انتها رسید و دلار جای آنرا گرفت یکی از دغدغه های اصلی کشورها بوده است.
وی با اعلان اینکه زرق و برق دلار سایر ارزها را از چشم کشورها انداخته است، افزود: با آنکه هیچ کشوری نمی پذیرد با ارز کشور دیگری معاملات خودرا انجام دهد، اما دلار مزایایی برای کشورها به همراه داشت که آنها را مجبور به استفاده از آن و چشم پوشی از منافع ملی شان کرد؛ چونکه دلار با قدرت اعجاب انگیز خود سرعت مبادلات را بالا برد و بر آسان شدن معاملات افزود.
این تحلیلگر مسائل بین الملل با اشاره به این که بعد از جنگ جهانی دوم هیچ کشوری نتوانسته به پای برتری اقتصادی آمریکا برسد، افزود: عامل دیگر رایج شدن دلار در مبادلات جهانی، آمریکایی است که ثبات اقتصادی آن در نظر هر بازیگر بین المللی پذیرفته شده، این کشور با داشتن رتبه برتر سرانه اقتصادی، بازار داخلی قوی و صادرات و وارداتی گسترده تکیه گاه محکمی برای دلار محسوب می شود. همین طور ثبات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی آمریکا که کشور مبدا و دارنده ارز دلار محسوب می شد به خوبی توانست این واحد پولی را به ارزی مرجع تبدیل کند.
پایسته تصریح کرد: بعد از جنگ جهانی دوم آمریکا به عنوان تنها ابرقدرت جهانی سر بر آورد. علاوه بر این وضوح قوانین، داشتن دموکراسی، ثبات اجتماعی و دارا بودن مجموعه ای از دانشمندان برجسته در حوزه ی تکنولوژی آمریکا را به عنوان مهد تکنولوژی بر سر زبان ها انداخت. در نتیجه پول این کشور مورد توجه سایر کشورها قرار گرفت تا در معاملات خود از آن استفاده و میان خود رد و بدل کنند.
وی با اشاره به این که دلار با اجبار و اکراه "آقای ارزها" شد، بیان کرد: درست است که سرعت گرفتن و راحت شدن مبادلات اقتصادی به آقایی دلار بر دیگر واحدهای پولی منجر گردید و موجب شد از کشورهای نزدیک به آمریکا مانند ژاپن، پاکستان و اتحادیه اروپا گرفته تا باقی کشورها یک به یک پول خودرا کنار بگذارند و دلار را کانون معاملات خود قرار دهند، اما تمام کشورها در آرمان های خود به استفاده از ارز ملی خود می اندیشند و هیچ کشوری هم به آسانی نمی پذیرد که واحد پولی خودرا کنار بگذارد.
پایسته عدم ثبات اقتصادی را مانعی جدی بر سر راه کشورها جهت استفاده از ارز خودشان دانست و اظهار داشت: ایران، ژاپن، چین و پاکستان و هر کشور دیگری به استفاده از پول های خود مثل ریال، ین، یوان و... علاقمند هستند برای اینکه از این طریق به ارزش پول شان افزوده می شود، اما به سبب این که اقتصادی شناور دارند و بی ثبات هستند ارز هیچ یک از جانب های معامله، مورد پذیرش طرف دیگر قرار نمی گیرد و در نتیجه نمی توانند ارز خودشان را پایه معاملات قرار دهند و حتی جایگزینی برای دلار داشته باشند.
این تحلیلگر مسائل بین الملل با اشاره به این که تا به الان برخی ارزها توانسته اند به عنوان شاخص تعیین کننده نرخها قرار بگیرند، اظهار داشت: بحث رمز ارزها و پول های جدید به عنوان ارز مرجع و تعیین کننده قیمت مطرح شده اما بازار ثبات و آرامش می خواهد و این ثبات و آرامش تنها بوسیله داشتن یک پشتوانه قوی قابل تحقق است. با توجه به این که سرمایه آرامش و ثبات می خواهد، کشورها هیچ گاه به استفاده از ارزی که بدون پشتوانه باشد یا فاکتورهای مرجع برای تبدیل شدن به ارز مورد استفاده مشترک میان کشورها را نداشته باشد، تن نمی دهند؛ در نتیجه سیطره دلار بر کشورها ادامه دار شده است.
حال ناخوش دلار و تلاش کشورها برای جایگزینی ارزی در معاملات جهانی
پایسته درباب تلاش برخی کشورها برای کنار گذاشتن دلار از معاملات شان عنوان کرد: با افت جایگاه آمریکا و تورم به وجود آمده در این کشور و بطور کلی متزلزل شدن عوامل ایجاد کننده ثبات و آرامش در بازار، امنیت سرمایه در جهان به شدت به مخاطره افتاده است؛ چونکه با شیوع ویروس کرونا و جنگ روسیه و اوکراین، دلار گرفتار تنش های قیمتی شده یعنی ارزش پول کشورهای دیگر به شدت بالا رفته و ارزش دلار به شدت کاهش پیدا کرده است.
وی با تأکید بر این که دخالت ها و سرک کشی های آمریکا در اقتصاد دلیل دیگر پشت کردن کشورها به دلار است، بیان کرد: بعد از نابسامان شدن وضعیت اقتصادی آمریکا مثل میزان تورم، نرخ بیکاری، افت سرانه داخلی و کاهش ارزش دلار، ایالات متحده همیشه در تلاش بوده تا سیاست های تعیین فاکتورهای پولی را دستکاری کند. به عبارتی با وجود این که آمریکا کشوری با سرمایه آزاد است و در کشورهای سرمایه آزاد دولت کمترین مداخله در اقتصاد را دارد، اما امروزه شاهدیم دولت آمریکا آرام آرام در اقتصاد کشور ورود کرده و نرخ بهره و تورم را کنترل می کند. همین مساله سبب نگرانی کشورها شده که مبادا آمریکا ارزش پول خودرا بیش از آن چیزی که هست نشان دهد.
این تحلیلگر مسائل بین الملل، بروز نشانه هایی از ورشکست شدن دولت آمریکا را علت تشویق کشورها به سمت استفاده از ارزی غیر از دلار دانست و افزود: از سویی دیگر سلطه دلار سبب شده تا آمریکا بتواند تحریم های قلدرمآبانه مقابل کشورهایی مانند ایران، ونزوئلا و چین داشته باشد. از آنجایی که بانک های جهانی وابسته به دلار هستند این فرصت به ایالات متحده داده میشد تا معاملات میان کشورها را رصد کند. چنین مسئله ای موجب شد این کشورها نفع کمتری از معاملات ببرند، زیان اقتصادی را تجربه کنند و در نهایت جلوی رشدشان گرفته شود.
پایسته با اشاره به این که تمامی این عوامل باعث شده تا کشورها بصورت تدریجی دلار را از معاملاتشان حذف نمایند، اشاره کرد: با اینحال سیستم مالی و اقتصادی جهان هنوز وابسته و درگیر دلار است. به همین خاطر پروسه حذف دلار از معاملات بصورت تدریجی انجام می گیرد و کشورها یکی بعد از دیگری از به کارگیری دلار در معاملاتشان دوری می کنند؛ چونکه هنوز هم استفاده از پول ملی آرمان تمام کشورهاست.
وی با اعلان اینکه ایران هم در تلاش است تا دلار را از مبادلات اقتصادی خود حذف کند، عنوان کرد: ایران می تواند با هر ارزی معاملات خودرا انجام دهد اما وقتی آن پول وارد کشور شود، دیگر تضمین زیادی برای مبادله آن در معاملات بعدی وجود ندارد. برای مثال ایران نفتش را به چین بفروشد و یوان دریافت کند. بعد که بخواهد با آن پول کالایی بخرد به مشکل برمی خورد؛ چونکه ممکنست کشورهای دیگر مثل فرانسه و آلمان یوان را نپذیرند و با اعلان اینکه یوان در طول یک دوره زمانی ارزشش تغییر کرده، آنرا چند برابر قیمت بپذیرند. بنا بر این است که ایران نمی تواند مطابق با آرمان های خود از دلار فاصله بگیرد.
این کارشناس روابط بین الملل با اعلان اینکه البته ثبات پولی ارز انتخاب شده بجای دلار هم بسیار تعیین کننده است، افزود: ایران می تواند با دور زدن دلار، تحریم ها را بشکند و معاملات خودرا در بانک جهانی ثبت نکند ولی در مبادله آن ارز به مشکل می خورد. به عبارتی پول به داخل خانه آورده می شود ولی نمی توان آنرا خرج کرد. برای اینکه قدرت مبادله هر پولی مثل یوان هنوز نسبت به قدرت دلار خیلی کمتر است.
پایان دلار چگونه رقم می خورد؟
پایسته با اعلان اینکه اگر یک کنسرسیوم تشکیل گردد، می توان از مواهب کنار گذاشتن دلار بهره مند شد، اظهار داشت: اگر ۱۰ کشور صنعتی، ۵ کشور مصرف کننده و ۵ کشور تولید کننده مثل کشورهای صاحب نفت مثل اوپک کنسرسیومی تشکیل دهند و پول جدیدی را انتخاب کنند تا میان خودشان رد و بدل کنند مثل یورو در اتحادیه اروپا، می توان از مزایای جایگزین کردن پولی بجای دلار استفاده کافی را ببریم.
وی با تفکیک کم رنگ شدن شاخص دلار در معاملات با حذف آن، عنوان کرد: یک فرض این است که بعضی کشورها مثل روسیه که وارد جنگ غیر مستقیم با آمریکا شده، ایران و ونزوئلا که مورد تحریم قرار گرفته اند بدنبال بی ثبات کردن دلار در معاملات جهانی هستند و در تلاش اند از زیر سلطه دلار بیرون بروند.
این کارشناس روابط بین الملل افزود: فرض دیگر این است که کشورها بدنبال ارزی هستند که به معاملات آنها جنبه عینی و واقعی بدهد. به جهت اینکه از پیمانه دلار کاسته و به پیمانه دیگر افزوده شود کشورها تا به الان با مواضع آشکار و پیمان های دوجانبه و سه جانبه اقداماتی انجام داده اند اما با یک آینده نگری به خوبی روشن می شود، شاید جایگزینی دلار صورت گیرد، اما این یک باره و به سرعت نیست برای اینکه واکنش بازار جهانی واکنش کندی خواهد داشت، بازار بی ثبات و سرمایه قفل می شود. در این شرایط سوال اصلی این است که چه چیزی را به عنوان پول مشترک و بجای دلار می توان به کار گرفت.
پایسته عنوان کرد: هنوز تصمیمی گرفته نشده تا بجای دلار از چه واحد پولی می توان استفاده نمود. در حقیقت هنوز تصمیمی گرفته نشده بجای دلار ریال ایران، روبل روسیه، یوان چین و یا پول جدیدی اختراع شود تا تمام کشورهایی که باهم مبادلات اقتصادی دارند، بتوانند از آن بهره گیرند. هنوز هم معین نیست این واحدهای پولی قدرت تامین منافع کشورها را دارند یا خیر. برای مثال اگر روبل استفاده شود، به شدت اوضاع اقتصادی روسیه نابسامان است و اگر روبل وارد کشور شود و بخواهیم چند وقت دیگر آنرا بفروشیم باید به یک چهارم قیمت این کار را انجام دهیم. پس هر کشوری حاضر نمی شود این کار را انجام دهد. بنا بر این است که گفته می شود نمی توان یک باره به سمت تغییر بازار جهانی بر پایه پولی غیر از دلار باشیم.
وی با تأکید بر این که در آینده نزدیک شاهد کم رنگ شدن نقش دلار در معاملات هستیم، اظهار داشت: باید به تدریج معاهدات و کنسرسیوم میان کشورها، بسته های جهانی از کشورهای صنعتی، تکنولوژیک، مصرف کننده و فروشنده مواد خام ایجاد شود و تعیین کنند بجای دلار با ارز دیگری تعیین قیمت کنند. اینجا ایران هم می تواند از جایگزین کردن پولی بجای دلار استفاده لازم را ببرد؛ وگرنه تمام کشورها حتی شرکای اصلی آمریکا مثل انگلیس، فرانسه، ژاپن بدنبال این هستند که با پول خودشان معامله کنند، اما مشکل اینجاست آیا توانایی خرید و فروش با آن پول را در آینده خواهند داشت یا خیر.
این تحلیلگر مسائل بین الملل درباب ارزهای جایگزین عنوان کرد: طلا که نمی تواند جایگزین مناسبی باشد برای اینکه فلز و سنگین است و باید در معاملات رویت شود. حتی اگر بخواهیم واحد پول کشوری غیر از آمریکا را مبنای معاملات قرار دهیم باید کشوری که پول آن برای معاملات رایج می شود، ثبات اقتصادی لازم و کافی را داشته باشد.
پایسته با اعلان اینکه هنوز هیچ کشور و هیچ واحد پولی قدرت لازم برای به کارگرفته شدن در معاملات را ندارد، اظهار داشت: بنابر اعلام بانک جهانی در سال ۲۰۲۰، در سال ۲۰۵۰ چین به عنوان اقتصاد اول جهان مطرح می شود اما تا آن زمان ۳۰ سال فاصله داریم. اینجاست که با مسئله تولید ناخالص داخلی و سرانه یعنی تقسیم ناخالص داخلی به جمعیت روبه رو می شویم. این همان زمانی است که چین باردیگر در جایگاهی کمتر از انتظار قرار می گیرد.
وی افزود: شاخص هایی مثل نرخ بیکاری، خط فقر، نرخ رشد و توانمندی تکنولوژی، نرخ سرمایه گذاری و اطمینان به سرمایه گذاری در بازار داخلی مواردی هستند که چین باید به رخ کشورهای دیگر بکشاند تا دیگر کشورها را به سمت سرمایه گذاری در چین تشویق کند. پس همه چیز باید دست به دست هم دهند تا واحد پولی مناسب دیگری جایگزین دلار شود. آن چیزی که طی این سال ها توانسته دلار را به عنوان ارز مبادله ای میان کشورها تبدیل کند تمام این شاخص ها بوده است.
این کارشناس روابط بین الملل با اعلان اینکه حتی اگر واحد پول کشور دیگری را به عنوان ارز مبادله ای بین کشورها به کار بگیریم به همان بلایی گرفتار می شویم که دلار بر سرمان آورد، بیان کرد: زمانی که دلار را به عنوان ارز مبادله ای انتخاب کردیم به جهت اینکه مبادله آسان تر صورت گیرد مجبور شدیم سلطه آن کشور را در حوزه اقتصادی بپذیریم و بانکهای آن کشور را به عنوان بانک مرجع قبول نماییم و چون اطمینان داشتیم که آمریکا در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی حرفی برای گفتن دارد استفاده از دلار این اطمینان را به ما می داد که سرمایه ما پس از معامله بوسیله دلار بیشتر می شود.
پایسته با تأکید بر این که کشور دارنده ارز جهانی باید توانایی تامین حجم انبوهی از معاملات را داشته باشد، عنوان کرد: ممکنست هر یک از کشورها به سمت استفاده از واحدهای پولی مثل یوان، ین یا سایر ارزها علاقه نشان دهند، اما مهم این است که خود آن کشوری که ارزش مبنا و در کانون توجه قرار می گیرد بتواند حجم انبوهی از معاملات جهانی را تامین کند.
وی ادامه داد: هم اکنون حتی ارزهای دیجیتال مثل بیت کوئین هم نمی توانند چنین قدرتی داشته باشند برای اینکه شاخص مبادله آن کالا یا ارز باید از طرف مرجع رسمی تایید گردد، مرجعی که خودش صاحب حاکمیت و دارای قدرت مبادله است و سپس آن ارز برمبنای شاخص تعیین کننده قیمت گذاری شود. متاسفانه الان اگر هر ارزی را قیمت گذاری نماییم در دراز مدت به همان بلایی گرفتار می شویم که تا حالا گرفتار آن بودیم.
پایسته راحت ترین راه برای کشورها را مبادله با ارز خودشان دانست و اشاره کرد: استفاده از ارز خودمان موجب می شود در معاملات واحد پولی کشور خودمان مبنا قرار بگیرد و خرید و فروش ها صورت گیرد، اما باید این مسئله روشن شود که شاخص مبادله کالا مثل نرخ رشد، تورم، سرمایه گذاری و... چیست و آیا کشوری که ارز آن برای معاملات انتخاب شده چنین شاخص هایی را داراست یا خیر، به نظر می رسد که هنوز کشوری نتوانسته به شاخص های مورد نظر نائل شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب