جنگ در سبد نان جهان؛
آیا روسیه زنجیره غذایی را به سلاح مبدل می کند؟
به گزارش کارت خوب گندم، ذرت و روغن آفتابگردان هم اکنون به بالاترین قیمت های خود رسیده اند و به نظر می آید روسیه این تصمیم را داشته باشد که از این محصولات بعنوان سلاحی در مقابل تحریم ها غرب استفاده نماید.
به گزارش کارت خوب به نقل از مهر، در دو ماه گذشته تنش در مرزهای اوکراین و سپس حمله روسیه به این کشورها به صدر اخبار رسانه های خارجی تبدیل شد به صورتی که این رسانه ها همواره علاوه بر تأثیرات سیاسی این جنگ به بعد اقتصادی آن هم پرداختند و به نظر می آید بعد اقتصادی آن حالا مهم تر از بعد سیاسی برای اروپاییان باشد.
پس از این جنگ بود که قیمت انرژی به بالاترین میزان خود در ۱۴ سال قبل رسید و همواره رسانه های خارجی توجهشان را روی قیمت بنزین در پمپ بنزین ها و قیمت نفت در بازارهای جهانی متمرکز بود.
به همین دلیل به توجه بسیار کمتری به افزایش قیمت محصولات کشاورزی همچون گندم، ذرت و روغن آفتابگردان داشتند، این در شرایطی است که این محصولات خیلی از کالاهای اساسی انسان ها از نان گرفته تا مواد غذایی و پروتئینی که از حیواناتی همچون گاو، مرغ و خوک به دست می آید، در بر می گیرد.
بسیاری از مصرف کنندگان تا پیش از همه گیر شدن بیماری کرونا و سویه های آن با مشکلات معیشتی فراوان به علت تورم محصولات کشاورزی و مواد غذایی در سرتاسر جهان روبرو بودند، این در شرایطی است که این امر در وضعیت فعلی افزایشی بوده و خیلی از اقلام ضروری و کالاهای اساسی همچون نان و سایر کالاهای خانوار در اوج قیمتی خود هستند.
اما به راستی افزایش قیمت محصولات کشاورزی و مواد غذایی در سرتاسر جهان به چه چیزی بر می گردد؟
روسیه و اوکراین در سطح جهانی بعنوان "سبد نان جهانی" نامیده می شوند. روسیه بزرگترین صادرکننده گندم در سرتاسر جهان بوده و ۲۰ درصد از عرضه جهانی این محصول اساسی را به خود مختص کرده است.
در همین حال، اوکراین ششمین صادرکننده برتر گندم است و حدود ۸ درصد از عرضه جهانی این محصول را تولید می کند. اوکراین دارای خاک سیاه معروف به "چرنوزم" است و رهبر جهان در تولید روغن آفتابگردان بوده و جز ۱۰ صادرکننده برتر ذرت، کلزا و جو است.
اروپا، خاورمیانه و چین مقاصد اصلی برای واردات کالاهای کشاورزی روسیه و اوکراین هستند. در این تضاد گسترده و جنگ بین دو کشور بازار کالاهای اساسی به شدت تفاوت قیمتی زیادی را به خود دیده اند و شواهد از آن حکایت می کند که قیمت این محصولات کشاورزی و مواد غذایی به سطح بی سابقه ای رسیده و قیمتشان به سطحی رسیده که تابحال هیچگاه این قیمتها را به خود ندیده است.
شاخص قیمت مواد غذایی سازمان ملل متحد به بالاترین حد خود رسیده است و از زمان شروع همه گیری ۴۰ درصد افزایش قیمت به خود دیده است. در همین حال، قیمت گندم در هفته گذشته در هیئت تجاری شیکاگو به بالاترین حد خود رسید. ذرت، سویا و روغن آفتابگردان هم خیلی به لحاظ قیمتی نسبت به گندم عقب نیستند.
نبض امنیت غذایی دنیا در دستان روسیه و اوکراین
یکی از علل اصلی این امر به این مورد بر می گردد که روسیه و اوکراین خود دو کشور بزرگ تأمین کننده محصولات کشاورزی و نهاده های دامی دنیا محسوب می شوند به صورتی که روسیه همراه با اوکراین ۲۹ درصد از صادرات جهانی گندم، ۸۰ درصد از صادرات روغن آفتابگردان و ۱۹ درصد از صادرات ذرت جهان را به خود اختصاص داده اند.
از طرف دیگر معاملات آتی گندم و ذرت آمریکا با محدودیت های معاملاتی روزانه خود افزایش پیدا کرد، در حالیکه کنجاله سویا به بالاترین میزان خود از سال ۲۰۱۲ رسید و به طور عمده به علت نگرانی ها در مورد عرضه جهانی غلات بوده است، از سوی دیگر قیمت های گندم و ذرت به ترتیب در بازار جهانی با افزایش ۳۰ درصدی و ۲۰ درصدی روبرو شده است.
کارشناسان معتقدند این تنش بین این دو کشور قیمت مواد غذایی را به بالاترین حد خود خواهد رساند به صورتی که از همین حالا روزانه ۵۰ سنت قیمت گندم صادراتی آمریکا افزایش می یابد، قیمت گندم و سویا به بالاترین سطح در ۹ سال قبل رسیده است.
امنیت غذایی چه کشورهای بغرنج می شود؟
آمارهای صادراتی محصولات غذایی روسیه نشان داده است خاورمیانه و آفریقا مقصد ۷۰ درصد از صادرات گندم این کشور بوده است، بنابراین به نظر می آید کشورهای منطقه در صورت ادامه دار بودن تنش و جنگ این دو زیان زیادی دیده و امنیت غذایی آنها با مشکلات زیادی مواجه شود.
جمعیتی که بیشترین صدمه را از افزایش قیمت مواد غذایی و محصولات کشاورزی متحمل می شود، کشورهای فقیرتری مانند پاکستان، بنگلادش، مصر، لبنان و مراکش هستند که بیشتر از ۴۰ درصد ذرت و گندم خویش را از منطقه دریای سیاه به دست می آورند.
براساس اعلام مؤسسات بین المللی و تحقیقاتی جنگ در سوریه سبب گرسنگی ۱۲.۴ میلیون سوری شده است. و این در حالی بوده است که این کشور تا سال ۲۰۱۱ که درگیر حمله داعش شد، از نظر گندم خودکفا بود. گفته شده است جنگ اوکراین باعث افزایش گرسنگان در کشورهای منطقه خاورمیانه شود.
از طرف دیگر ادامه دار بودن جنگ روسیه و اوکراین مصر بعنوان بزرگ ترین وارد کننده گندم در جهان احتمالاً به شدت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. پرجمعیت ترین کشور عربی که ۱۰۲ میلیون نفر را در خود جای داده حدود ۱۲.۵ میلیون تن گندم را در فاصله سالهای ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱ میلادی وارد کرده که تقریباً ۸۵ درصد آن از روسیه و اوکراین بود.
روسیه از غلات خود بعنوان سلاح استفاده خواهد کرد
همانطور که در گزارش سازمان ملل آمده است، "این کشورها هم اکنون با مسائل گرسنگی دست و پنجه نرم می کنند و کمبود مواد غذایی و افزایش قیمت بیشتر می تواند ناآرامی های اجتماعی را برانگیزد." در مورد عواقب این وضعیت، تنها باید به نقش افزایش قیمت مواد غذایی از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۰ در تحریک قیام اعراب نگاه کرد و به عمق فاجعه امنیت غذایی در این کشورها پی برد.
از آنجاییکه به نظر می آید حملات موشکی روسیه به اوکراین ادامه دار باشد و اتحادیه اروپا و آمریکا هم به تحریم های خود ضد روسیه بیفزایند؛ احتمالاً مسئولین کاخ کرملین از محصولات کشاورزی و مواد غذایی بعنوان سلاح بهره برده و زنجیره امنیت غذایی را تحت فشار قرار دهند تا کشورهای دیگر به قدرت مسکو پی ببرند.
درست است که صادرات کالاهای اساسی از روسیه به دیگر کشورهای دنیا شامل هیچ تحریمی از جانب اتحادیه اروپا یا ایالات متحده نشده است اما آنها سیستم مالی و بانکداری و فناوری روسیه را مورد تحریم های شدید خود قرار داده است.
بنابراین به نظر می آید کرملین محافظه کارتر عمل کند و صادرات کالاهایی مانند گندم، ذرت و کود را برای بخش خصوصی محدود کند (روسیه یکی از ۵ تولیدکننده برتر آن است).
مسکو قبلاً گندم را به همسایگان فقیر خود در اتحادیه اقتصادی اوراسیا تحریم کرده و صادرات پتاسه و مواد ضروری فسفات در کود را به دیگر کشورها ممنوع کرده است.
در حالی که ایالات متحده و متحدانش می توانند از «قطع کردن» روسیه از اقتصاد جهانی به علت تجاوزاتش به اوکراین در آرامش باشند اما به نظر می آید خطرات کشاندن جهان به رکود اقتصادی، بحران غذایی و ناآرامی اجتماعی در حال افزایش می باشد.
تحریم های آمریکا دیگر کارساز نیستند
تحریم های آمریکا و اتحادیه اروپا در این مقیاس در گذشته برای کشورهایی مانند ایران، ونزوئلا و کره شمالی اعمال شده است، اما آنها بازیگران بزرگی در اقتصاد جهانی نیستند. اقتصادی به اندازه و مقیاس روسیه که خیلی از کالاهایی را که مردم کشورهای مختلف در زندگی روزمره استفاده و مصرف می کنند؛ در آن تولید می شود عواقب وحشتناک تری برای همگان دارد به عبارت دیگر مردم این کشورها تحریم کننده خود در آب های ناشناخته ای هستیم و ظاهراً برای عواقب آن آماده نشده اند.
از آنجاییکه اروپا فاقد منابع انرژی جایگزین است، تحریم های غرب تابحال رگ حیاتی اقتصاد روسیه که همان– توانایی صادرات نفت و گاز به اروپا- است را دست نخورده گذاشته اند. اما به نظر نمی رسد که توجه مشابهی به نتایج عدم حضور روسیه در زنجیره تأمین غذای جهانی شده باشد.
آمریکایی ها و اروپایی ها به نتایج تحریم ها ضد کشورهای سرکش عادت ندارند، چونکه در سرزمین های دورتر از این مناطق هستند و تحریم ها هیچ تاثیر مستقیمی بر زندگی روزمره مردم آنها ندارند.
توانایی ایران و کره شمالی برای متزلزل کردن اقتصاد جهانی آزاردهنده است، این در شرایطی است که روسیه می تواند آمریکا و کشورهای غربی را به شدت تحت تاثیر قرار دهد به صورتی که باید شاهد آن باشیم بزودی خانواده های ساکن در ایالات متحده و اروپا درباره ی قیمت های بالای ذرت، نان و گوشت در کشورشان بحث کنند که این امر به معنای شکست تحریم های یکجانبه اروپا و آمریکایی ها خواهد بود.
امین محمودی- خبرنگار اقتصاد بین الملل
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب