مصطفی محدثی خراسانی:
نباید از وجه رسانه ای شعر غفلت کنیم
به گزارش کارت خوب، مصطفی محدثی خراسانی با اعلان اینکه نباید از وجه رسانه ای شعر غفلت نماییم، می گوید: شعر ظرفیت فراوانی برای برنامه سازی دارد اما تنها بهره برداری جدی تلویزیون و رسانه از شعر، برنامه مشاعره بوده که نازل ترین سطح استفاده از شعر است.
این شاعر که در دیدار مقام معظم رهبری با شاعران حضور داشت، در گفت و گو با ایسنا، درباره ی سخنان ایشان در این جلسه سالانه، درباره ی کارکرد رسانه ای شعر در دنیای امروز، اظهار داشت: اگر بخواهیم در طول تاریخ تعریف روشن و مشخصی از هویت اسلامی و ایرانی خودمان یعنی یک انسان شرقی ایرانی مسلمان داشته باشیم، طبیعتاً فقط در آینه شعر ما قابل مشاهده می باشد. شعر عصاره تمام آمال، آرزوها، نگرش ها، احساسات و اندیشه های ما در طول تاریخ بوده است. شعر تنها رسانه ای بوده که در طول تاریخ هم فرهنگ سازی می کرده و هم فرهنگ را نسل به نسل منتقل می کرده است.
او سپس اظهار داشت: در دوره فعلی با وجود این که شعر رقبای جدی ای خصوصاً در عرصه دیداری مانند سینما پیدا کرده است، کماکان کارکرد اصولی، مبنایی و زیرساختی خودرا در فرهنگ ما دارد و خیلی از هنرهای دیگر بصورت مستقیم یا غیرمستقیم از شعر تأثیر می گیرند. شعر به هنرهای دیگر نگاه تازه ای می دهد و افق تازه ای را فرارویشان می گذارد و به آنها برای کشف مضامین جدید الهام می دهد.
محدثی خراسانی با اعلان اینکه شعر هنر عمومی و فراگیر ماست، اضافه کرد: یکی از دلیلهای این مساله این است که شعر با زبان و مفاهیم سروکار دارد؛ زبان و مفاهیم بین ایرانیها مشترک است و همه کسانی که به زبان فارسی صحبت می کنند به نحوی با شعر مرتبط اند.
زبان فارسی زبان شعر است
این شاعر با اعلان اینکه زبان فارسی زبان شعر است، افزود: اگر حرف های عادی و معمول مردمان کوچه و بازار و حتی مردمان روستاها را از نظر ادبی تجزیه وتحلیل نماییم، می بینیم مردمان ما چقدر از عناصر شعر در گفت وگوهای خود استفاده می کنند؛ بطورمثال پیش می آید که کسی از دست فردی دیگر عصبانی است و زمانی که می خواهد نفرین کند، می گوید «الهی جوان مرگ شوی»؛ در منطقه تربت جام این اصطلاح را می گویند «الهی نهال شکن شوی»؛ یعنی در حقیقت زمانی که هنوز نهال هستی بشکنی، آنها تعبیر جوانمرگی را شاعرانه مطرح می کنند و ازاین دست تعابیر بسیار در بین مردمان است.
او با تکیه بر این که نباید از وجه رسانه ای شعر غفلت نماییم، اظهار داشت: رسانه ملی می تواند از ظرفیت شعر برای برنامه سازی های مختلف استفاده کند؛ اما تنها بهره برداری جدی تلویزیون و رسانه از شعر، برنامه مشاعره بوده که نازل ترین سطح استفاده از شعر است. شعر ظرفیت فراوان تری دارد و می شود کارهای فراوان تری کرد.
محدثی خراسانی درباره ی ضرورت تقویت حافظه شعری از دوران کودکی و اینکه بنظر می رسد نسل جوان توجه کمتری به شعر دارد، نیز اظهار داشت: ارزیابی من این است که شعر در سالهای اخیر رواج خوبی خصوصاً در نسل جوان داشته، چه در مقام شاعر که شاعران جوان فراوانی داریم و چه کسانی که شعر را گوش می کنند و مخاطب شعر هستند. در نقد ادبی پیش از انقلاب ترکیب «شعر جوان» را نداشتیم؛ برای اینکه نسل جوان گرایش زیادی به شعر نداشت که این ترکیب ساخته شود، این ترکیب پس از انقلاب تولید شده که نشان از گرایش نسل جوان به شعر دارد.
از رساتر شدن زبان تا رسیدن به تعادل
او سپس توضیح داد: ضرورت این که شعر در کتاب های درسی از دوران کودکی فراوان باشد و کودکان شعر حفظ کنند، این است که اگر بچه ها بیشتر با شعر سروکار داشته باشند، زبانشان قوی تر می شود، قدرتشان برای بیان احساس و اندیشه شان بیشتر می شود، واژگان بیشتری در اختیارشان قرار می گیرد و با گستره واژگانی که خواهند داشت، سرعت انتقال ذهنشان زیادتر می شود و زمانی که بخواهند مطلبی را بنویسند یا بیان کنند، گنجینه عظیمی از مفاهیم، واژگان، کنایه ها و استعاره ها را در اختیار دارند و این مساله به رساترشان بیان احساسات و اندیشه شان کمک می نماید.
این شاعر اشاره کرد: حفظ شعر به خصوص شعر کلاسیک موزون ناخودآگاه به موزون شدن خود انسان کمک می نماید تا به تعادل برسد؛ همان طور که دو مصرع یک بیت، دو کفه ترازویی هستند که شعر را به تعادل می رسانند، حفظ شعر کمک می کنند انسان در وجود و رفتارش میانه رو، متعادل و متوازن باشد. برمبنای تجربه شخصی می گویم این مساله تأثیرات جانبی حفظ شعر بر انسان است.
شعر و تقدیر زبان فارسی
او درباره ی این که آیا حفظ شعر با عنایت به گسترش دایره واژگانی به تقدیر زبان فارسی هم کمک می نماید، اظهار داشت: زمانی که پدیده، تکنولوژی و مفهومی از کشورهای دیگر وارد کشور ما می شود اگر از همان ابتدا دروازه بانی نشود، تبعات خواهد داشت. اگر از همان ابتدا که موبایل وارد کشورمان شد، و پیش از این که واژه «موبایل» سر زبان ها بیفتد، دروازه بانی درستی داشتیم، این واژه رایج نمی شد. زمانی که مفهوم و تکنولوژی وارد کشورمان می شود و سر زبان ها می افتد تازه به فکر می افتیم که معادل سازی کنیم؛ اما زمانی که واژه ای جا می افتد اگر چندین معادل هم بسازید، جاافتادن معادل و پاک شدن واژه بیگانه دشوار می شود. فرهنگستان و نظام فرهنگی ما باید رصد کند و هوشیار باشد که چه چیزی وارد کشور می شود و از همان ابتدا نگذارد اصطلاحات بیگانه متداول شود.
محدثی خراسانی در ادامه بیان کرد: شعر به غنی شدن زبان و ترکیب سازی و معادل سازی کمک می نماید و با غنی شدن ذهن از واژگان و ترکیبات موجب می شود مردم برای بیان مفاهیم و اندیشه های خود به اصطلاحات خارجی نیازمند نشوند و بتوانند با واژگان فارسی و بهره مندی از ظرایف زبان فارسی مفاهیم موردنظر خودرا به زبان فارسی بیان کنند.
غفلت از ظرفیتهای زبان فارسی
او تصریح کرد: انسان افکار، احساسات و اندیشه های ظریف و عمیقی دارد که همه زبان ها توان بیان آنها را ندارند. باید زبان این ظرفیت را داشته باشد تا با ظرافت و موشکافی ذهن انسان را بیان کند و زبان فارسی توانسته این کار را بکند؛ اندیشه های عمیق، ژرف، تودرتو و لایه لایه حافظ و مولانا را چه زبانی می توانسته با آن عمق و ژرفا بیان کند؟ گوته برای آنکه ظرافت های ذهن و عمق اندیشه حافظ را درک کند، تجریدی را که حافظ تجربه کرده و یا قیدی که حافظ در کوران سرودن شعر تجربه کرده، درک کند زبان فارسی را یاد می گیرد برای اینکه نمی تواند با ترجمه به آن نائل شود. زبان فارسی ظرفیت بیان ظریف ترین، دقیق ترین و مویرگی ترین احساسات و اندیشه های بشری را داشته است و هیچ زبانی این ظرفیت ندارد؛ اما ما باز هم از این ظرفیت غافل هستیم.
محدثی خراسانی درباره ی ضعف ترجمه ادبیات ایران، چه شعر و چه داستان خصوصاً ادبیات معاصر به زبان های دیگر، اظهار داشت: نظام فرهنگی ما، نظام بسیار فشلی است و هیچ راهبرد و برنامه درازمدتی برای این مساله ندارد. آن چه از گذشتگان ما ترجمه شده، خارجی ها خودشان این کار را کردند؛ نیکلسون مثنوی را ترجمه کرده، ادوارد براون به خیام و گوته به حافظ عنایت داشته اند وگرنه ما هیچ تلاشی دراین زمینه نکرده ایم، در حقیقت دیگران متوجه شدند چه گنجینه هایی در اینجا هست و آمدند و گنجینه ها را ترجمه کردند. در دوره معاصر از ادبیات کشورهای دیگر ترجمه شده اما از ادبیات خودمان این اتفاق نیفتاده مگر این که ناشر و مترجمی آن هم با نگاه اقتصادی چیزی را ترجمه کرده باشد وگرنه دولت برنامه ای دراین زمینه ندارد. همانطور که در جلسه دیدار رهبری گفته شد، ما نیازمند «نهضت ترجمه» هستیم تا حرکت عظیم، راهبردی و هدفمندی تعریف شده و آثاری انتخاب گردد و مترجمان شایسته ای به کار گرفته شوند و کار بزرگی صورت بگیرد تا بتواند عقب افتادگی و بی توجهی را جبران کند. تا جایی که می دانم نهادهای کلان فرهنگی به فکرشان نرسیده چنین کاری کنند، چه رسد به اینکه کاری کرده باشند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب